Religious Pluralism and Social Boundaries: A Qualitative Study of Sunni-Alevi Interaction in Eastern Anatolia's Bayburt Province

Authors

  • Erbay Adem Bayburt University Author
  • Kalkan Rifat Bayburt University, Author
  • Ozpolat Dogukan Bayburt Üniversity Author

DOI:

https://doi.org/10.0501/rnqeq219

Keywords:

History of Islamic Sects, Bayburt, Alevism, Faith, Worship, Culture

Abstract

Alevism is often perceived as a homogeneous belief system; however, research reveals significant internal diversity shaped by its dispersion across various regions and cities. Understanding the cultural and religious expressions of Alevis in different local contexts is essential to grasp the authenticity and lived experience of the faith. Despite the predominance of the Sunni-Hanafi population in Bayburt, a small Alevi community exists within the province. To date, this community has received little to no scholarly attention. This study aims to explore the cultural and social connections of Alevis residing in eight villages within Bayburt Province to the broader Alevi faith. It also examines their interactions with the surrounding Sunni population and investigates the challenges associated with the intergenerational transmission of their religious and cultural heritage. Employing a qualitative research design, data were collected through in-depth interviews conducted during field visits to these villages. The interviews provided insights into how Alevi individuals perceive their identity, construct their social world, and assign meaning to their religious practices. Findings indicate that Alevism in Bayburt is increasingly limited to symbolic practices performed at visitation centers, is largely disconnected from its ritual and ethical dimensions, and is facing serious challenges in terms of cultural continuity. The study concludes that Alevism in this region is at risk of cultural erosion and potential extinction if these patterns persist.

Downloads

Download data is not yet available.

Author Biographies

  • Erbay Adem, Bayburt University

    Department of Ilahiyat, Bayburt University, Turkiye

  • Kalkan Rifat, Bayburt University,

    Department of Ilahiyat, Bayburt University, Turkiye

  • Ozpolat Dogukan, Bayburt Üniversity

    Department of Ilahiyat, Bayburt University, Turkiye

References

B. Merriam, Sharan. Nitel Araştırma Desen ve Uygulama İçin Bir Rehber. çev. Selahattin Turan. Ankara: Nobel Yayınları, 3. Baskı., 2018.

Babür, Yusuf. “Erzincan’da Bulunan İki Alevi Ziyaretgâhı: Kırklar Makamı ve Sultan Seydi (İnançlar, Anlatılar)”. IV. Uluslararası Alevilik Ve Bektaşilik Sempozyumu (18-20 Ekim 2018 Ankara) Bildiriler Kitabı. ed. Orhan Kurtoğlu - Ayşe Çamkara Enginer. Ankara: Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Türk Kültürü Açısından Hacı Bektaş-ı Velî Araştırmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi Yayınları, 2018.

Banaz, Şaban. “Çorumlu Caferileşmiş Alevilerin Caferileşme Süreçleri ve Temel İnanç Esasları”. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Velî Araştırma Dergisi Güz/95 (2020), 169-198.

Bodrogi, Krisztine Kehl. Kızılbaşlar/ Aleviler. çev. Oktay Değirmenci - Bilge Ege Aybudak. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2017.

Bozkuş, Metin. Sivas ve Çevresinde Yaşayan Alevilerin İnançları. Samsun: Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 1999.

Dalyan, Murat Gökhan. Adıyaman Alevileri (Tarih ve Kültür). Elazığ: Asos Yayınları, 2022. Demir, Oğuzhan Ömer. “Nitel Araştırma Yöntemleri”. Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri.

İstanbul: Alfa Yayınları, 4. Baskı., 2014.

Ekinci, Mustafa. Anadolu Aleviliği’nin Tarihsel Arka Planı. İstanbul: Beyan Yayınları, 2. Baskı., 2010.

Elpe, Ebru. “XIX. Yüzyıldan Günümüze El Sanatları”. XIX. Yüzyıldan Günümüze Bayburt Sempozyumu. Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi, 2015.

Erkân, Ümit. 16. Yüzyıl Osmanlı’da Kızılbaş Ayaklanmaları. Ankara: Araştırma Yayınları, 2016

Kaplan, Doğan. Yazılı Kaynaklarına Göre Alevilik. Ankara: TDV Yayınları, 5. Baskı., 2019. Kutlu, Sönmez. “Aleviliğin Dinî Statüsü: Din, Mezhep, Tarikat, Heterodoksi, Ortodoksi ya da

Metadoksi”. İslam Mezhepleri Tarihi El Kitabı. ed. Hasan Onat - Sönmez Kutlu. Ankara: Grafiker Yayınları, 2012.

Kutlu, Sönmez. Alevilik-Bektaşîlik Yazıları Aleviliğin Yazılı Kaynakları Buyruk, Tezkire-i Şeyh Safi. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2. Baskı., 2008.

Maden, Fahri. “Hızır Belief in Alevism-Bektashism and Alevi-Bektashi Lodges, Tomb and Ocaks Named as Khidr (Hıdır)”. Journal of Alevism-Bektashism Studies 0/14 (01 Haziran 2017), 119-162. https://doi.org/10.24082/abked.2016.14.006

Melikoff, Irene. Uyur İdik Uyardılar Alevilik-Bektaşilik Araştırmaları. çev. Turan Alptekin.

İstanbul: Cem Yayınevi, 1. Baskı., 1993.

Onat, Hasan. “Kimlik-Teoloji İlişkisi Bağlamında Alevilik-Bektaşîlikle İlgili Kimlik Tartışmaları Üzerine”. Alevilik-Bektaşilik Araştırmaları Dergisi 1 (2009), 18-31.

Subaşı, Necdet. “Anadolu Aleviliği Üzerine”. Bilimname : Düşünce Platformu 1/1 (2003), 175- 195.

Tanrıverdi, Ali. “Anadolu Alevi Geleneğinde Kutsalların Bir Derlemesi: Adıyaman Örneği”.

Abant Kültürel Araştırmalar Dergisi 3/5 (2018), 139-158.

Tuğrul, Talip. Tunceli Aleviliğinde İnanç ve İbadet (Sarı Saltık Ocağı Örneği). İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2006.

Turan, Ahmet - Üçer, Cenksu. “Bir Alan Araştırmasının Anatomisi: ‘Tokat Yöresi Alevileri, Tarihçesi, İnançları, Örf ve Adetleri’”. Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 20/20-21 (2005), 35-67.

Üçer, Cenksu. Alevilikte Musahiblik. Ankara: Araştırma Yayınları, 2011.

Ünlüsoy, Kamile. Anadolu’da Hz. Ali Tasavvurları (XII.-XVI. Yüzyıllar). Ankara: Türk Tarih Kurumu, 3. Baskı., 2020.

Üzüm, İlyas. “Kızılbaş”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 25/546-557. Ankara: TDV Yayınları, 2002.

Üzüm, İlyas. Tarihsel ve Kültürel Boyutlarıyla Alevilik. İstanbul: İSAM Yayınları, 3. Baskı., 2007.

Yıldırım, Ali - Şimşek, Hasan. Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınları, 12. Baskı., 2021.

Yıldız, Harun. “Alevilik’te İnanç, İbadet/ Erkânlar ve Ahlakî Boyut”. Alevilik Bektaşilik Tarihi, Dinî, Sosyal ve Güncel Boyutlarıyla. Ankara: Bilay Yayınları, 1. Baskı., 2021.

Yıldızoğlu, Hümeyra. Bayburt İli Halkbilimi ve Etnografyası. Trabzon: Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019.

Downloads

Published

2025-05-04

How to Cite

Religious Pluralism and Social Boundaries: A Qualitative Study of Sunni-Alevi Interaction in Eastern Anatolia’s Bayburt Province. (2025). Journal of Islamic Heritage and Civilization, 1(3), 69-86. https://doi.org/10.0501/rnqeq219